- Tên gọi khác: khương giới, kinh giới rìa, kinh giới rồng, giả tô, bán biên tô, tiểu kinh giới, bài hương thảo.
- Tên khoa học: Elsholtzia cristata
- Họ: thuộc họ Hoa môi có họ khoa học là Lamiaceae.
1. PHÂN BỐ:
Là loại cây mọc hoang, nơi nhiều nắng, nguồn gốc ở châu Á. Ở Việt Nam, rau kinh giới được xem là một loại rau gia vị. Ngoài ra, kinh giới còn là một vị thuốc trong Đông y.
Rau kinh giới là loại rau gia vị phổ biến ở Việt Nam
2. ĐẶC ĐIỂM:
Kinh giới thuộc loại thân thảo, cao từ 30 – 60cm. Thân vuông, mọc thẳng, có lông mịn. Toàn thân có mùi hương dễ chịu. Lá cây mọc đối, phiến lá hơi nhọn, dài từ 5 – 8cm, rộng khoảng 3cm. Mép lá có răng cưa, cuống lá mỏng và dài.
Rau kinh giới có thể dùng dạng tươi hoặc khô
Hoa mọc thành cụm ở đầu cành, nhỏ, màu tím nhạt, không cuống. Quả gồm 4 hạch nhỏ, nhẵn, dài 0.5cm. Lá thường được dùng như một loại rau. Tuy nhiên bộ phận được dùng làm thuốc là toàn cây, trừ phần rễ và cây được thu hái quanh năm.
3. CÔNG DỤNG
Theo y học dân gian, rau kinh giới từ xưa đã được dùng để chống khuẩn, chống viêm, giảm đau. Ngoài ra đây còn là loại dược liệu hỗ trợ điều trị nhiều vấn đề như: bệnh hô hấp, tiêu hóa, cảm sốt, nhức đầu, đau rát họng, băng huyết,….. Thân cây có vị cay vì chứa rất nhiều tinh dầu. Tại Nhật, kinh giới còn được dùng làm thuốc hạ nhiệt và lợi tiểu.
Theo y học hiện đại, kinh giới bao gồm các thành phần: chất đạm, xơ, canxi, đường bột, vitamin C, beta caroten,…. Đặc biệt kinh giới chứa hợp chất kháng khuẩn cực mạnh, có khả năng chống lại 23 loại vi khuẩn khác nhau, nhất là Pseudomonas aeruginosa và Escherichia coli (2 chủng vi khuẩn gây nhiễm trùng).
Những công dụng đặc trưng của kinh giới:
- Kháng khuẩn: Tinh dầu trong kinh giới ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa và Escherichia coli và 23 loại vi khuẩn. Ăn rau kinh giới hàng ngày giúp tăng đề kháng, ngừa nguy cơ xâm nhập của vi khuẩn. Sử dụng rau kinh giới dạng khô hay tươi đều có công dụng tương đương. Một lượng nhỏ rau kinh giới có thể đáp ứng 8% nhu cầu vitamin K hàng ngày.
Chiết xuất rau kinh giới cũng được dùng trong nhiều sản phẩm chăm sóc cá nhân như: xà phòng, kem đánh răng, dầu gội không chỉ bảo vệ da và tóc mà còn có hương thơm tự nhiên.
Rau kinh giới thường dùng dưỡng da, trị mụn
- Chống viêm và chống oxy hóa: tinh dầu kinh giới có các hợp chất: Camphor, carvacrol, thymol, dẫn xuất phenol đều có tác dụng chống viêm, giảm viêm. Kinh giới cũng rất giàu flavonoids và chất chống oxy hóa, giảm stress oxy hóa trong cơ thể. Điều này giúp ngăn chặn hoạt động của gốc tự do, bảo vệ tế bào, giảm nguy cơ viêm nhiễm.
Một công dụng khác của kinh giới là giảm đau, giảm viêm cơ, giảm các nguy cơ về tim mạch, ngăn chặn quá trình lão hóa của tế bào, giảm khả năng mắc ung thư, hỗ trợ điều trị cảm lạnh, viêm nhiễm mũi.
Kinh giới có thành phần chống viêm, diệt virut
- Hỗ trợ chữa viêm dạ dày, viêm ruột cấp: Rau kinh giới nhiều chất xơ, duy trì hệ tiêu hóa tốt, kiểm soát đường huyết và thúc đẩy trao đổi chất. cân bằng vi khuẩn đường ruột. Đồng thời, kinh giới còn giảm đau và co thắt cơ do viêm dạ dày, viêm ruột.
- Tốt cho tim mạch và cải thiện giấc ngủ: Flavonoid trong kinh giới không chỉ kháng viêm mà còn an thần, cải thiện giấc ngủ, giảm đau nửa đầu. Kali thì có tác dụng kiểm soát nhịp tim, huyết áp, phòng ngừa các yếu tố gây bệnh tim.
- Làm sạch đường hô hấp: Flavonoid, carvacrol và tecpen trong kinh giới thì giúp đánh tan đờm, tống đờm, giảm ho, thanh lọc cơ thể, giảm nguy cơ ung thư phổi, giảm nhiễm trùng xoang.
4. BÀI THUỐC TỪ RAU KINH GIỚI:
- Chữa trị đau đầu sợ, sợ lạnh, không ra mồ hôi
Đem kinh giới 12g, phòng phong 12g, tô diệp 12g sắc nước uống.
- Chữa trị cảm cúm, sốt, đau đầu, nhức mình
Đem kinh giới 8g, phòng phong 8g, sài hồ 8g, tiền hồ 8g, chỉ xác 8g, khương hoạt 8g, phục linh 8g, cát cánh 8g, xuyên khung 4g, cam thảo 4g đem đi sắc nước uống.
- Trị băng huyết, cấm khẩu, chân tay co rút
Kinh giới đem đi sao qua sau đó tán nhỏ. Mỗi lần dùng lấy 8g kinh giới pha với rượu hoặc nước tiểu em bé để uống.
Trị trẻ sốt cao, co giật
Dùng kinh giới 12g, bạc hà 12g, ngưu bàng tử 16g, kim ngân hoa 40g, thiên trúc hoàng 20g, câu đằng 20g, mẫu đơn bì 20g, huyền thoái 20g, toàn yết 8g, lục nhất tán 40g. Đem tất cả các dược liệu tán mịn thành bột rồi vò thành từng viên nhỏ khoảng 2g. Mỗi lẫn uống 1 -2 viên, ngày uống 3 lần.
- Chữa tê bại chân tay ở người già
Chuẩn bị 1 nắm kinh giới tươi, gạo lứt 100g, bạc hà bằng một nửa kinh giới, đậu hạt 80g. Đem bạc hà và kinh giới nấu lên để lấy nước, gạo với đậu nấu thành cháo. Khi cháo chín cho nước thuốc vừa nấu vào để ăn khi đói. Khi ăn cho thêm chút giấm muối.
- Trị thổ huyết, chảy máu cam, tiểu tiện ra máu
Kinh giới đem sao vàng sau đó nghiền nhỏ, mỗi lần uống 8g với nước, ngày uống 2 -3 lần.
- Trị chảy máu cam, băng huyết
Hoa kinh giới 15g đem sắc với 200ml nước, đến khi nước cạn còn 100ml thì chia thành 2 lần uống trong ngày.
- Trị bệnh sởi
Kinh giới 8g, kim ngân hoa 16g, liên kiều 16g, lá thanh đại 20g, bản lam căn 20g, bạc hà 4g đem đi sắc nước uống.
- Trị sởi ở trẻ em và lở ngứa
Đem kinh giới 15g, kim ngân 15g sắc nước uống mỗi ngày.
- Chữa bệnh trĩ
Bài thuốc 1: dùng hoa kinh giới 12g, hoàng bá 12g, ngũ bội tử 12g, phèn chi 4g đem đi sắc với 300 – 400ml nước để ngâm hậu môn hằng ngày.
Bài thuốc 2: hòe hoa 16g, hạn liên thảo 16g, trắc bách diệp 16g, sinh địa 12g, huyền sâm 12g đem đi sao đen và sắc nước uống mỗi ngày.
- Chữa viêm da thần kinh thể mạn
Dùng kinh giới 16g, kê huyết đằng 12g, đồ đen sao 12g, cây cứt lợn 12g, cam thảo nam 12g, sa sâm 12g, kỷ tử 12g, cương tằm 8g, thuyền thoái 4g đem đi sắc nước uống mỗi ngày.
Lưu ý cần biết khi sử dụng kinh giới:
- Không lạm dụng, mỗi ngày chỉ nên dùng kinh giới với lượng 5 – 10g khô hoặc 15 – 30g tươi.
- Không dùng cho người bị nhọt mủ, trẻ bị sởi, đổ nhiều mồ hôi, người bị nhiệt cao.
- Không dùng với người mẫn cảm với các thành phần trong kinh giới, có thể làm tình trạng thêm trầm trọng.
- Không cùng chung với cua biển, thịt lừa, cá lóc,… vì có thể gây phản ứng phụ.
Trích nguồn: Thuocdantoc.vn
