- Tên thường gọi: Cây mã đề (Xa tiền thảo)
- Tên gọi khác: Mã đề thảo, Nhã én, Cây bông mã đề.
- Tên nước ngoài: Broad – leaved plantain, Ripple grass, Cart – tract plan, Plantain ribwort, Great platain, Large plantain.
- Tên khoa học: Plantago asiatica L.
- Họ: Mã đề – Plantaginaceae
1. PHÂN BỐ:
Trên thế giới các loài cây mã đề mọc ở khắp mọi nơi, chúng như một dạng cỏ dại dễ mọc và dễ dàng sinh trưởng ở bất kỳ dạng khí hậu nào. Trong đó, loài cây này có nhiều tại Châu Á, Châu Mỹ, Úc và New Zealand.
Dạng cây thuộc giống Plantago Asiatica thì thường xuất hiện tại cùng cận nhiệt đới như Trung Quốc và Việt Nam. Tại Việt Nam, người ta có thể tìm thấy cây này ở vùng đồi núi, bờ ruộng hay ở các khu vườn nhỏ.
2. ĐẶC ĐIỂM:
- Trong Đông y, cây mã đề còn được gọi là “mã tiền xá”, tên khoa học là Plantago asiatica. Mã đề thuộc nhóm cây thân thảo, sinh sản bằng cách chia nhánh hoặc bằng hạt. Cây mã đề cao tầm 10 – 15 cm, lá có hình thìa và gân hình cung.
- Đây là loài thực vật có kích thước khá nhỏ, thuộc loài cây thân thảo. Cây thường mọc thành dạng bụi, một bụi sẽ có 5 đến 10 cây. Cây mã đề trưởng thành có thể cao đến 60cm, cây có lá dài nhưng lại không có cuống. Trong đó, có một phần lá hẹp gần thân cây và đây được gọi là cuống giả. Một chiếc lá sẽ có 3 đến 5 gân, phần gân có kích thước nhỏ và chúng nằm song song với nhau, giúp cho phiến lá tỏa rộng hơn.
Thành Phần hoá học
- Trong lá mã đề chứa iridoid (aucubosid, catalpol), acid phenolic và este phenylpropanoic của glycosid, majorosid cùng với 20% là chất nhầy.
- Trong hạt mã đề (xa tiền tử) có chứa các thành phần như: D-galactose, L-arabinose và có khoảng 40% acid uronoic, dầu béo trong đó có acid 9-hydroxy-cis-11-octadecenoic.
- Ngoài ra, mã đề còn có nhiều flavonoid và các chất khác như acid cimaric, caroten, vitamin K, vitamin C.,..
3. CÔNG DỤNG:
Cây bông mã đề có các tác dụng cụ thể như:
- Lợi tiểu, tăng cường đào thải muối, axit uric và ure ra khỏi cơ thể
- Kháng khuẩn
- Trị ho, trừ đờm
- Làm tăng tiết niêm dịch phế quản, ức chế trung khu hô hấp giúp cho hơi thở sâu và chậm nhờ vào thành phần hoạt chất plantagin
- Hạt mã đề có chứa nhiều polysaccharide rất hút nước có tác dụng nhuận tràng
- Hỗ trợ điều trị cao huyết áp
- Thanh lọc phổi và cai thuốc lá.
4. BÀI THUỐC TỪ CÂY MÃ ĐỀ:
4.1 Bài thuốc lợi tiểu
Nguyên liệu: Hạt mã đề 10 gram, cam thảo 2 gram.
Cách làm:
-
- Cho các nguyên liệu đã được chuẩn bị vào ấm, trụng qua nước ấm một lần rồi đổ lượt nước này đi.
- Tiếp đến cho vào ấm 600-700 ml nước sạch. Đun cho sôi thì hạ nhỏ lửa và sắc như vậy đến khi còn một bát thuốc thì dừng lại.
Chia lượng thuốc này làm 3 lần uống vào sáng, trưa, tối. Chỉ sau 3 – 4 ngày, bạn sẽ sẽ nhận thấy hiệu quả mà bài thuốc này mang lại.
4.2 Bài thuốc chữa ho tiêu đờm
Nguyên liệu: Mã đề 10 gram, cát cánh 2 gram, cam thảo 2 gram.
Cách làm:
- Cần làm sạch các nguyên liệu đã chuẩn bị. Sau đó cho vào ấm sắc thuốc cùng khoảng 400ml nước.
- Tiến hành đun cho sôi cho đến khi nước cạn một nửa thì tắt bếp.
- Chia phần nước thuốc này làm 3 lần và uống trong một ngày.
Để giảm ho, tiêu đờm hiệu quả thì mọi người cần uống liên tục trong vòng 4-5 ngày. Các triệu chứng như ho, đờm sẽ thuyên giảm và hết dần.
4.3 Bài thuốc chữa sỏi tiết niệu
Nhiều người gặp tình trạng sỏi thận, sỏi bàng quang và sỏi niệu quản. Những viên sỏi mắc kẹt tại niệu quả và bàng quang thường khiến bệnh nhân đau đớn và khó chịu. Bài thuốc chữa sỏi tiết niệu niệu dưới đây có tác dụng chữa bệnh cực tốt, các viên sỏi sẽ mềm và tan dần sau thời gian sử dụng liên tục.
Nguyên liệu: Mã đề khô gồm lá và rễ 20 gram, rễ cỏ tranh 20 gram và kim tiền thảo 30 gram.
Cách làm: Mọi người có thể sử dụng ba nguyên liệu trên nấu thành nước uống hàng ngày, mỗi lần nấu 1 lít nước đun sôi 5 phút thì tắt bếp.
Cách khác là hãm các thảo dược trên như hãm chè, sử dụng như nước chè xanh bình thường. Uống liên tục từ 1 đến 2 tuần, tình trạng đau do sỏi thận sẽ giảm bớt.
4.4 Bài thuốc chữa sốt xuất huyết
Nguyên liệu: Cây mã đề tươi 50 gram, củ sắn dây 30 gram.
Cách làm:
- Củ sắn dây đem rửa sạch, cắt thành miếng nhỏ, sau đó cho vào ấm. Mã đề tươi đem rửa sạch và cũng cho vào ấm đã có sắn dây.
- Thêm 1 lít nước vào ấm, đun đến khi nước trong ấm còn một nửa thì dừng lại.
- Sử dụng nước thuốc đã đun hai lần một ngày, nên uống lúc đói để có hiệu quả tốt nhất.
Để việc điều trị bệnh sốt xuất huyết hiệu quả, mọi người nên uống liên tục từ 3 đến 5 ngày. Nếu nước thuốc khó uống thì có thể cho thêm một chút đường trắng để dễ uống hơn.
4.5 Bài thuốc chữa viêm bàng quang cấp tính
Bài thuốc chữa bệnh với cây mã đề cuối cùng mà chúng tôi muốn chia sẻ là bài thuốc chữa viêm bàng quang cấp tính. Đây là bài thuốc có tác dụng rất tốt đến bàng quang, tuy nhiên để đạt được hiệu quả chữa bệnh tốt nhất bạn nên uống phương thuốc này trong 1 tháng liên tục.
Nguyên liệu:
- Cây mã đề khô 16 gram, nếu không có thể sử dụng mã đề tươi với lượng gấp đôi.
- Các dược liệu khác như hoàng ba, phục linh, hoàng liên, rễ cỏ tranh: mỗi loại 12 gram.
- Trư linh, mộc thông, hoạt thạch, bán hạ chế: mỗi loại 8 gram.
Cách làm: Làm sạch tất cả các nguyên liệu rồi vào cho ấm. Thêm 1.5 lít nước vào, đun sôi 15 phút thì tắt bếp. Lấy lượng thuốc đã đun uống trong một ngày. Sắc uống liên tục trong thời gian dài để có hiệu quả điều trị tốt nhất.
Lưu ý khi sử dụng cây mã đề
Tuy cây mã đề là loại dược liệu tốt cho sức khỏe, nhưng trong quá trình sử dụng loại thuốc này mọi người cũng cần lưu ý những điều sau để đảm bảo an toàn:
- Không nên để phụ nữ có thai, sản phụ đang cho con ý sử dụng cây mã đề để điều trị bệnh.
- Không sử dụng dược liệu này cho trẻ dưới 10 tuổi, bởi chúng có công dụng lợi tiểu sẽ khiến trẻ nhỏ đái dầm và ban đêm.
- Người cao tuổi, người mắc các bệnh lý về thận, đường tiết niệu không nên sử dụng dược liệu này.
- Nên sử dụng các bài thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ điều trị để phát huy hiệu quả tốt nhất.
Trích nguồn:
Caythuocdangian.com/duoclieuvietfarm.com
