CÂY XÁO TAM PHÂN (cây thuốc Mọi)

• Tên gọi khác: Cây thuốc mọi, cây thần xạ
• Tên khoa học: Paramignya trimera
• Thuộc họ: Cam (danh pháp khoa học: Rutaceae)

1. PHÂN BỐ:

Xáo tam phân xuất hiện nhiều nhất ở các tỉnh thành phía Nam như: Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa. Ngoài ra loại dược liệu này còn phân bố nhiều ở Campuchia. Xáo tam phân rất dễ trồng. Chúng có thể được trồng bằng cách dâm cành, rễ hoặc trồng bằng hạt. Vì thế, hiện nay nhiều nhà vườn đã nuôi trồng và phân bố dược liệu ở khắp cả nước.

2. ĐẶC ĐIỂM:

Xáo tam phân là một loại cây thân gỗ nhỏ, dạng leo. Thân cây dài trên 5m, có đường kính từ 8 – 12cm và có vỏ màu nâu vàng. Trên thân và cành của dược liệu đều có gai nhọn. Phần gỗ của thân hơi cứng, có màu vàng. Phần gỗ của rễ có màu đậm hơn. Lá Xáo tam phân là lá đơn, có hình thuôn dẹp, mép công xuống dưới, phiến lá dày có mặt dưới màu xanh nhạt và mặt trên màu xanh đậm. Tất cả những bộ phận của dược liệu đều chứa tinh dầu, nhiều nhất ở phần rễ. Chúng có mùi thơm nhẹ và rất ít khi ra hoa.

Theo Y học hiên đại, Xáo tam phân chứa nhiều thành phần hóa học bao gồm: Saponin, Alcaoid, Flavonoid, một lượng lớn Courmarin và Triterpenoid.

3. CÔNG DỤNG:

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

Ở những thí nghiệm trên chuột nhắt trắng cho thấy, những hoạt chất trong Xáo tam phân có khả năng ức chế tốt tình trạng viêm gan cấp, chống viêm, chống độc và có tác dụng ức chế đối với 5 dòng tế bào ung thư gồm:

• Ung thư đại tràng HTC116
• Ung thư vú MDA MB231
• Ung thư gan Hep-G2
• Ung thư buồng trứng OVCAR-8
• Ung thư cổ tử cung Hela.

Những hoạt chất có trong Xáo tam phân phát huy tác dụng mạnh mẽ nhất đối với dòng tế bào ung thư cổ tử cung và ung thư gan. Bên cạnh đó, các thí nghiệm cũng cho thấy, dược liệu này có độc tính thấp nên khá an toàn khi sử dụng.

Theo y học cổ truyền

Xáo tam phân có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan cổ trướng, viêm gan B, bảo vệ tế bào gan và tăng cường chức năng gan. Đồng thời kích thích ăn ngon, ngủ ngon và rất tốt cho phụ nữ sau sinh.

4. BÀI THUỐC TỪ CÂY XÁO TAM PHÂN:

Bài thuốc sắc từ Xáo tam phân

Nguyên liệu: 1kg Xáo tam phân.

Cách thực hiện:

• Rễ Xáo tam phân rửa sạch và phơi khô
• Mang dược liệu cho vào chảo sao vàng và hạ thổ
• Cho lượng dược liệu đã sao vàng cho vào bao bì kín hoặc bình thủy tinh có nắp đậy
• Bảo quản tại nơi khô ráo, thoáng mát để dùng dần.
• Khi dùng, lấy 80 gram dược liệu cho vào nồi cùng với 1,5 lít nước lọc
• Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước trong nồi còn lại 1 lít
• Chia đều lượng thuốc, uống trong ngày
• Nên uống ngay khi còn ấm.

Lưu ý:

• Khi dùng hết nước thuốc thứ nhất, người bệnh có thể sắc nước thuốc thứ 2 với 700ml để dùng cho đỡ lãng phí
• Khi để thuốc qua đêm, người bệnh cần mở vung hoặc ủ trong bình giữ nhiệt để tránh thuốc bị ôi thiêu.

Bài thuốc ngâm rượu từ Xáo tam phân

Nguyên liệu:

• 1kg rễ Xáo tam phân
• 3 lít rượu trắng 40 độ.

Cách thực hiện:

• Rễ Xáo tam phân thái mỏng, rửa sạch và phơi khô
• Mang lượng dược liệu đã khô cho vào chảo sao vàng và hạ thổ
• Cho lượng dược liệu đã sao vàng vào một bình thủy tinh có nắp đậy cùng với  3 lít rượu
• Đậy kín nắp và bảo quản tại nơi khô ráo
• Ngâm trong 1 tháng
• Uống 2 lần/ngày, mỗi lần dùng 20ml.

Lưu ý sử dụng

• Một số bệnh nhân có thể trạng yếu khi sử dụng Xáo tam phân sẽ gặp phải nhiều tác dụng phụ như: Đau đầu, đau bụng, tiêu chảy… Tuy nhiên những tác dụng phụ này sẽ giảm dần, cơ thể và sức khỏe cũng dần phục hồi sau một tuần sử dụng thuốc
• Khi mới sử dụng thuốc, người bệnh nên sử dụng ½ số liều dùng đã quy định. Điều này sẽ giúp bạn kiểm soát tốt phản ứng của cơ thể và thích ứng dần với việc sử dụng thuốc.

Trích nguồn: Thuocdantoc.vn/