- Tên gọi khác: Cây cỏ dòi, cây bọ mắm, đại kích biển, bơ nước tương;
- Tên khoa học: Pouzolzia zeylanica;
- Họ: Thuộc họ Tầm ma hay còn gọi là Gai (Urticaceae).
1. PHÂN BỐ:
Cây thuốc dòi thường mọc hoang và dễ dàng tìm thấy ở những nơi đất ẩm ướt. Cây thuốc dòi phân bố ở một số vùng như Ấn Độ, bán đảo Đông Dương, Phillipin, Malaysia,…
Ở Việt Nam, dược liệu có thể dễ dàng tìm thấy ở những vùng đất ẩm, bỏ hoang, phân bố ở cả 3 miền. Cây cỏ dòi có thể được trồng để thu hoạch làm thuốc.
2. ĐẶC ĐIỂM:
Cây thuốc dòi là một loại cây thân thảo, mọc thấp, sát nền đất. Mỗi cây có nhiều thân nhánh, thân cây có lông. Lá cây mọc so le, có màu xanh lục, mỏng, có hình trứng thon, nhỏ ở đầu. Lá cây cỏ dòi thường dài từ 4 – 9cm, chiều rộng khoảng 2cm.
Cây cỏ dòi cho hoa quanh năm, khi cây đã trưởng thành. Hoa thuốc dòi nhỏ nhắn, nở thành chùm ở nách của nhánh cây. Quả thuốc dòi có hình trứng nhọn, có các khía dọc như chia thành từng múi.
Theo Đông y, cây thuốc dòi có vị ngọt nhưng nhạt, tính mát.
Trong toàn cây thuốc dòi có chất nhầy.
3. CÔNG DỤNG:
Đã từ lâu, cây dòi thân tím đã trở thành một dược liệu trong y học cổ truyền. Theo Đông y, dược liệu có những tác dụng dược lý như sau:
- Điều trị chứng ho dai dẳng;
- Điều trị ho nhiễm lap;
- Tiêu viêm;
- Điều trị viêm mũi;
- Tiêu đờm;
- Chỉ khái;
- Chữa viêm sưng vú;
- Tiêu vết bầm;
- Thông tiểu;
- Thông sữa;
- Giải độc;
- Giải nhiệt;
- Trị mụn nhọt;
- Chữa đau họng.
4. CÁC BÀI THUỐC CỦA CÂY DÒI THÂN TÍM:
Một số bài thuốc sử dụng cây thuốc dòi để chữa bệnh như sau:
- Cây thuốc dòi chữa ho đau họng, cảm mạo: dùng 10-20g cây thuốc dòi khô đem sắc với nước uống mỗi ngày, đến khi triệu chứng thuyên giảm.
- Cây thuốc dòi chữa ho lao: dùng nhựa cây thuốc dòi chưng cách thuỷ cùng mật ong, sau đó chắt lấy nước uống ngày 2 đến 3 lần. Dùng duy trì đều đặn, bệnh cải thiện rất tốt.
- Cây thuốc dòi giúp thanh nhiệt thải độc: dùng 10 đến 20g cây thuốc dòi nấu lấy nước uống. Nên kết hợp cùng râu ngô, bông mã đề hay bạch mao căn để có hiệu quả tốt hơn.
- Cây thuốc dòi chữa viêm sưng vú, mụn nhọt: lấy cây thuốc dòi dã nát đắp trực tiếp lên vùng điều trị, triệu chứng sẽ giảm rất nhanh.
Những lưu ý khi sử dụng cây dòi
Đối với cây thuốc dòi, khuyến cáo liều dùng mỗi ngày trung bình khoảng 10 đến 20g. Việc tăng giảm liều lượng cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, phụ thuộc vào tình trạng sức khoẻ cụ thể của từng người bệnh.
Lưu ý khi sử dụng cây thuốc dòi trị bệnh như sau:
- Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa, không nên tự ý sử dụng dược liệu.
- Không nên lạm dụng thuốc với mục đích giải nhiệt lợi tiểu, vì có thể dẫn đến tình trạng mất nước, rối loạn điện giải.
- Phụ nữ có thai không nên dùng vì có thể gây sảy thai.
- Thận trọng với bệnh nhân bị huyết áp, tiểu đường.
- Làm sạch dược liệu trước khi sử dụng.
